نقش سازنده بیان احساس در روابط زوجین
افراد زیادی نیستند که بتوانند احساسات دیگران و حتی احساسات خود را تشخیص دهند. معمولا احساساتی مانند شادی، غم، درماندگی، آزردگی، خشم، نفرت را به احساس خوب یا بد تعبیر می کنیم و چنانچه بخواهیم آنها را نامگذاری کنیم در اغلب موارد به اشتباه و یا جابجا می نامیم و دلیل اصلی آن هم این است که احساسات خود و دیگران را به خوبی شناسایی نمی کنیم. تشخیص احساس و نامگذاری صحیح احساسات در خود و در دیگران مهارتی مهم و ارزشمند در روابط بین فردی تلقی می شود. تشخیص احساس در حفظ تعادل روحی و محافظت از حال بد و ناخوشایند تاثیر زیادی دارد.
در مشاوره های زوج درمانی بسیار مشاهده شده است که وقتی از درک احساسات صحبت به میان می آید، زوجین از بیان احساس صحیح خود نسبت به رفتارهای طرف مقابل، اظهار ناتوانی کرده و قادر به بیان احساس خود نیستند. در بیشتر مواقع میگویند که رفتار همسرم برایم ناراحت کننده بوده و احساس ناخوشایندی را در درونم تجربه کردم. اما این احساس بد چه احساسی است و نام آن چیست؟ وقتی احساس بوجود آمده در خود نامشخص و مبهم باشد بدیهی است که امکان صحبت در مورد آن هم وجود با مشکل برخورد خواهد کرد. در این حالت، همسر از درک احساس طرف مقابل ناتوان بوده و نمی تواند واکنش مناسب و درک متقابلی داشته باشد و چه بسا واکنشی نابجا و نامناسب از خود نشان دهد.
در این مورد امیرالمؤمنین علی عیله السلام اشاره ای لطیف به این مهارت فردی دارند و می فرمایند: «اَلْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِهِ، انسان زیر زبان خود پنهان است». از این فرمایش میتوان استفاده کرد که تا زمانی که زبان هر فردی به حالات درونی خود اشاره نکند، کسی نمیتواند به حالت درون پی ببرد. به خصوص اینکه کشف احساس به بیان صریح و گویا نیازمند است.
مهارت بیان احساس یعنی در گام نخست درک صحیحی از احساس و هیجان درونی خود داشتن و سپس احساس درک شده به درستی به زبان آورده شود. بیان احساس بوجود آمده در برابر رفتار طرف مقابل و از این بالاتر، احساس بوجود آمده در برابر احساس دیگری.
عدم درک متقابل زمانی چهره بحران به خود میگیرد که هر یک از زوجین نه تنها احساس خود بیان نکند بلکه سعی کند، احساس خود را از همسرش پنهان نگه دارد. بدیهی است سوء برداشت و درک اشتباه ره آورد چنین رفتاری خواهد بود.
برای ایجاد نوع مهمی از انواع صمیمیت ها به نام صمیمیت احساسی، خودافشایی احساسات ضروری است و برای بیان احساس و تحقق این نوع از صمیمیت لازم است که از زبان کمک گرفته شود تا گفتگوی روشنگرانه احساس در میان زوجین برقرار گشته و بسیار و چنانچه این نوع از گفتگو به امری همیشگی در روابط زوجین تبدیل شود به استحکام روابط کمک خواهد کرد.